Þegar börn hverfa...

Við lestur fréttar eins og þessarar sest að manni ónotahrollur. Mín fyrstu viðbrögð voru þau að ræða við mín eigin börn um hættur þess að tala við ókunnuga og segja þeim að fara aldrei upp í bíl með ókunnugum.

Mér varð einnig hugsað til fyrirlestrar sem ég sótti á ráðstefnu um leitar- og björgunastörf í Norður Karólínu vorið 2002. Fyrirlesarinn var reyndur leitarstjórnandi frá lögreglunni í San Diego. Umræðuefnið var brottnám á börnum.

Á hverju ári eru tæp 800 þúsund börn tilkynnt týnd í Bandaríkjunum. Rúmlega 200 þúsund af þessum börnum eru numin á brott af fjölskyldumeðlimum (oft vegna forræðisdeilna). Rúmlega 58 þúsund börn eru árlega numin á brott af aðilum sem ekki tengjast börnum. 115 börn á ári eru fórnarlömb týpískrar "gíslatöku" þar sem barn er numið á brott og farið með fjarri heimili og það síðan myrt, krafist er lausnargjalds eða því haldið föngnu um lengri eða skemmri tíma. Dæmi um það síðastnefnda hefur mikið verið í fréttunum að undanförnu í tengslum við tvo drengi sem teknir voru og haldið föngnum, annar þeirra í nokkra daga en hinn í rúm 4 ár.

Fram kom í fyrirlestrinum sú skelfilega tölfræði að langflestir (76.2%) af síðastnefnda hópnum enda myrtir innan 3 klukkustunda frá því að barnið er numið á brott. Atvik eins og þessi á dögunum þar sem drengurinn hafði verið í gíslingu í 4 ár eru því undantekning. Einnig var fjallað um hversu mikilvægt er fyrir leitarstjórnendur að átta sig á því nógu snemma hvort möguleiki er á að barn sem tilkynnt er týnt hafi verið numið á brott.

Ef einhver möguleiki er á að barn sem er týnt hafi verið numið á brott er nefnilega nauðsynlegt að breyta því hvar og hvernig er leitað að barninu. Í stað þess að einblína að næsta nágreni þess staðar sem barnið týndist þarf nefnilega að hefja það sem við köllum slóðaleit í 50km radíus frá þeim stað sem brottnámið átti sér stað. Ástæðan er sú að sá sem nam barnið á brott fer oftast á afvikinn stað þar sem hann getur náð sínu fram ótruflaður.

Þegar ég sat þennan fyrirlestur fyrir tæpum 5 árum síðan varð mér hugsað til þess hvort við sem stjórnum leitum hér á landi myndum lenda í þessum aðstæðum fyrr eða síðar. Raunin varð sú að einungis tveimur árum seinna átti sér stað atvik hér á landi þar sem næstum kom til þess að við þyrftum að leita miðað við svona aðstæður. Hver man ekki eftir því atviki þegar maður á rauðum bíl náði að lokka stúlku í Kópavogi upp í bíl með sér og keyrði með hana á vegarslóða fyrir utan bæinn. Sem betur fer kom hræðsla í manninn þegar hann stoppaði bílinn og stúlkan náði að hlaupa í burtu. Í myrkri og við mjög erfiðar veðuraðstæður tókst stúlkunni til allrar hamingju að veifa niður bíl sem átti þarna leið framhjá.

Ég er persónulega ekki viss um að við hefðum nægilega fljótt skipt um leitarfasa og farið að leita alla slóða í nágrenni höfuðborgarinnar því ekki lá fyrir vitneskja um það að hún hefði verið numin á brott.

Annað sem kom fram í fyrirlestrinum er að sá sem nemur á brott barnið er í lang flestum tilfellum einhver sem býr nálægt heimili barnsins. Viðkomandi hefur séð barninu bregða fyrir, t.d. á leið í skóla eða íþróttir. Barnið þekkir ekki viðkomandi en hann hefur byggt upp fantasíur um barnið áður en sjálft brottnámið á sér stað. Mjög sjaldgæft er að brottnám sé algjörlega af handahófi.

Það eru sífellt að berast fréttir víðsvegar af landinu um barnaníðinga sem eru að reyna að tæla börn til sín, upp í bíla eða á afvikna staði. Því miður mun sá tími koma að við munum leita að barni sem hefur verið numið á brott. Eina sem við getum gert til að koma í veg fyrir það er að tala við börnin okkar og vara þau á alvarlegan hátt við þessum hættum og hvetja þau til að segja frá ef einhver reynir að tæla þau til sín.

Gæsluvarðhald staðfest yfir meintum kynferðisbrotamanni